De paasgebruiken in Ootmarsum (2013) In het boek 'De paasgebruiken in Ootmarsum' zijn dertien foto's van Frank Roosendaal opgenomen. In zo’n 290 pagina’s en enkele honderden foto’s is het unieke Ootmarsumse paasgebruik in woord en beeld samengebracht. Bij de echte Ootmarsummer, die de tradities denkt te kennen, zal het een verrassing zijn dat er nog zoveel gebeurt, waarvan hij het bestaan niet weet. Bovendien staan er vele nooit gepubliceerde foto’s in. Voor diegene die meer wil weten van het Ootmarsumse paasgebruik, geeft dit boek een fraai beeld.
Ootmarsum kent een groot aantal typisch Ootmarsumse Paasgebruiken. De Poaskearls spelen hierbij de hoofdrol. Het is hun taak om in de periode voor Pasen het oude gebruik volgens traditie en vaste regels te organiseren. Deze regels staan nergens beschreven, maar ze worden van jaar tot jaar binnen de Poaskearls doorgegeven. De Paasgebruiken beginnen op Goede Vrijdag wanneer de twee nieuwe Poaskearls zich voorstellen aan de Ootmarsumse bevolking. Paaszaterdag wordt het hout gehaald voor het Paasvuur, dat op Eerste Paasdag 's avonds wordt ontstoken. Hoogtepunt is op beide Paasdagen het traditionele Vlöggeln, waarbij de mensen hand in hand, voorafgegaan door de Poaskearls en onder het zingen van de Ootmarsumse paasliederen, door de straten en gebouwen van Ootmarsum trekken. Poaskearls
De acht Poaskearls spelen een hoofdrol tijdens de paasgebruiken in Ootmarsum. Het is hun taak om in de periode voor Pasen het oude gebruik volgens traditie en vaste regels te organiseren. Deze regels staan nergens beschreven, maar ze worden van jaar tot jaar binnen de Poaskearls doorgegeven. Ieder jaar na Pasen vallen de twee Poaskearls met de meeste dienstjaren af en worden er op Goede Vrijdag twee nieuwe Poaskearls voorgesteld. Om voor de erebaan van Poaskearl in aanmerking te komen moet de jongeman in Ootmarsum geboren zijn, van Rooms-Katholieke afkomst zijn en ongetrouwd zijn. Traditioneel gaan de Poaskearls in een lichte regenjas gekleed en dragen ze een gleufhoed. Van de twee oudsten in dienstjaren draagt de oudste in jaren de geldbuidel. Hij is de enige Poaskearl die als zodanig een andere naam heeft en zeer toepasselijk Judas wordt genoemd. Goede vrijdag
's Avonds op Goede Vrijdag staan de twee nieuwe Poaskearls een half uur voor aanvang van de Gezinsviering om 19.30 uur, voor de ingang van de RK Kerk H.H. Simon&Judas. Tien minuten voor de aanvang van de viering in de kerk verschijnen ook de zes andere Poaskearls, waarna ze samen de kerk binnengaan. Stille zaterdag
Op Paaszaterdag wordt onder leiding van de Poaskearls hout gehaald voor het Paasvuur op 1e Paasdag. Om 12.00 uur begint de stads-omroeper zijn rondgang door het centrum. Hij verschijnt op de Markt met een grote bel en spreekt daar driemaal zijn traditionele uitnodiging uit. “All dee met wil goan en poashoalt haal’n, möt um één uur op 't Markt wéén”. Om één uur vertrekken dan de drie paaswagens vanaf de Markt. De paaswagens zijn oude sleepwagens, elk bespannen met twee prachtige zware paarden. De wagens vertrekken naar het Springendal. Daar wordt het hout voor het paasvuur, dat al klaar ligt, op de wagens geladen. Tegen zonsondergang komen de wagens, zwaar beladen, Ootmarsum weer binnen. Eerste Paasdag
’s Morgens om 8.30 uur verzamelen de Poaskearls zich voor de ‘Rondgang rond de Weme’, waarbij de twee paasliederen gezongen worden. Aan deze rondgang doen alleen mannen mee. De rondgang wordt afgesloten met de Hoogmis in de RK Kerk.’s Middags vanaf twee uur wordt dezelfde rondgang nogmaals herhaald en dan met een Plechtig Lof in de kerk besloten. Tegen 17.00 uur gaan de Poaskearls naar de paaswei. Daar lopen ze een keer rond het paashout onder het zingen van “Christus is opgestanden”. Vervolgens lopen de Poaskearls naar de stad, waar dan het vlöggeln begint. Aan de rand van de stad legt de oudste zijn rechterhand op de rug, waarna zijn “moat” zijn linkerhand daarin legt. Daarna volgen de andere Poaskearls in volgorde van aantal dienstjaren en daarachter volgt de voorzanger. Achter de voorzanger haakt jong en oud aan, waardoor er een lange keten van mensen ontstaat, die zich zingend door de straten en steegjes van de stad slingert. Onderweg trekt men rond stiepels en door een aantal gebouwen. Op de Markt rolt de lange slinger van mensen zich uiteindelijk op. Beide paasliederen worden nog eenmaal gezongen en tenslotte worden de aanwezige kinderen onder hoerageroep opgetild. Paasvuur
Rond 20.30 uur wordt op de paasweide aan de Almelosestraat het paasvuur ontstoken door de oudste Poaskearl. De twee nieuwe Poaskearls moeten dit paasvuur brandende houden. Onderwijl worden wederom de paasliederen gezongen. Tweede Paasdag
Alles wat op eerste Paasdag gebeurt, wordt nu herhaald, op het paasvuur na. Historie Vlöggeln
Sinds mensenheugenis wordt in Ootmarsum het vlöggeln beoefend, maar niemand weet precies hoe oud het gebruik is of wat de oorsprong is van dit gebruik. In de loop der tijd zijn er meerdere theorieën over verschenen. Het zou kunnen afstammen van de Germaanse reidansen tijdens de offerfeesten. Een minder waarschijnlijke verklaring is dat het herinnert aan de kerkgang van Weerselose kloosterzusters naar Ootmarsum. Sommige geschiedkun-digen noemen als oorsprong de vroegere paasprocessies. Deze mening wordt gesterkt door de beschrijving die pastoor Geerdink in 1840 gaf van het vlöggeln "per modum processionis", dus op de manier van een processie. Ook wordt wel beweerd, dat het vlöggeln zijn oorsprong in de middeleeuwse gesel- of flagellantenprocessies heeft. Tenslotte is er nog een theorie die de oor-sprong van het vlöggeln ziet in de vreugde-dansen van de katholieke inwoners van Ootmarsum over de herkregen godsdienst-vrijheid in 1795. Echter het vlöggeln is een folkloristisch en niet een zuiver katholiek gebruik, waar ook niet-katholieken aan deelnamen. Geen van deze theorieën levert het overtuigende bewijs. De theorie van de Germaanse rondgang is wel zeer aanneme-lijk omdat de Germanen vanaf een gewijde plaats naar hun dorp trokken om daar heil en zegen te brengen. De hele gemeenschap deed mee en achter elkaar lopend trok men door de huizen. Maar er is geen bewijs dat dit de oorsprong is. Waarschijnlijk is het Ootmarsumse vlöggeln een combinatie van heidense en christelijke gebruiken.
bron: VVV Ootmarsum-Dinkelland
Het boek is te koop bij de VVV van Ootmarsum-Dinkelland en bij Jos Brummelhuis, Grotestraat 15 in Oostmarsum.
Boekenoverzicht | 
